Jacek Malczewski (1854 Radom - 1929 Kraków), Portret Karola Potkańskiego, 1900 r.

olej, płótno, 63 × 56 cm
sygn. i dat. p. g.: J. Malczewski 1900
Reprodukowany:
– Jacek i Rafał Malczewscy, Radom 2014, s. 106;
– Śladami Jacka Malczewskiego, Radom 2012, s. 28;
– Jacek Malczewski (1854–1929). W 150. rocznicę urodzin i 75. Rocznicę śmierci, Radom 2004, s. 80;
– Jacek Malczewski. Samotny wędrowiec, Muzeum Okręgowe w Suwałkach 24.10.2002–15.02.2003, [b.s.];
Obraz posiada ekspertyzy Agnieszki Ławniczakowej z 1998 r. i Zofii Katarzyny Posiadały z 2009 roku.


„Kim był Karol Potkański? Historykiem, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Urodził się 16.IV w Prędocinku koło Radomia (dziś dzielnica miasta) w rodzinie ziemiańskiej, był synem Edwarda, właściciela Jeżowej Woli (pod Radomiem), i Anieli z Malczewskich, wujecznym bratem Jacka Malczewskiego. Po wczesnej śmierci matki i ojca wychowywała go babka, Karolina z Bukowieckich Malczewska, współwłaścicielka Prędocinka. Potkański uczył się na prywatnej pensji w Radomiu. Wzrastał w atmosferze patriotycznej, wśród tradycji napoleońskich, wiążących się z pielęgnowaniem kultury francuskiej. Obok babki największy wpływ na ukształtowanie jego osobowości wywarli wuj Julian Malczewski, urzędnik oddziału radomskiego Tow. Kredytowego Ziemskiego (ojciec Jacka Malczewskiego), i ciotka Wanda Malczewska. Wyższe klasy gimnazjalne przerabiał Potkański w Krakowie, prywatnie zdając jako ekstern co roku egzaminy w II Gimnazjum Św. Jacka. Po uzyskaniu jako „prywatysta” matury podjął studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zajmował się paleografią i dyplomatyką. W swoich dociekaniach historycznych Potkański zajmował się strukturą społeczną początków państwa Polskiego. W 1901 otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego historii powszechnej, a od 1903 r. do końca życia kierował katedrą historii austriackiej na Uniwersytecie Jagiellońskim”.
Fragment ekspertyzy Zofii Katarzyny Posiały.

Malczewskiego z portretowanym Potkańskim łączyły serdeczne stosunki, o czym świadczy fakt mianowania Karola drużbą na weselu artysty z Marią Gralewską. Malarz kilkakrotnie portretował swojego wujecznego brata. W zbiorach Muzeum Sienkiewicza w Oblęborku znajduje się portret, który Potkański ofiarował w prezencie synowi Henryka Sienkiewicza, którego był preceptorem (1906 r., olej, deska, 76 × 60 cm). W 1907 r. powstała natomiast karykatura przedstawiająca przyjaciół, Henryka Sienkiewicza i Karola Potkańskiego.